Стр. 52 - ТОМ3

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
119. Орал қаласы
ной двухъярусной колокольни (возведена позднее – в 1861 г.),
у в енча нной шатр овым к у по лом, тр е хнефног о в о с ьми г ла-
вог о о с новног о помещени я со б ора с тр ем я при де лами в
чес ть святых Никола я, Г у ри я и Варсофони я и трапезной,
прис троенной в 1861 г. Стены и пилоны собора покрыты
р о с пис ью на библейс кие сюже ты, с вод со б ора декорир о -
в а н д р е в не р ус с кой в я зью. С о г лас но арх и в ным до к у ме н-
там в 1909 г. в здании собора проведен капита льный ре-
монт, во время ко торог о был с ущес твенно изменен внеш-
ний облик памятника. В таком виде здание собора сохра-
нилось до наших дней.
Во второй половине XVIII в. внешний облик Яицко-
го городка – Уральска с ущественно не изменился. Соглас-
но описани ям извес тных р о сс ийс ких п у тешес твенников-
академиков П.-С. Палласа и И.-П. Фалька, побывавших в нем
в 1768 и 1770 г., уже тогда это был довольно «многолюдный»
город, в котором проживало кроме яицких казаков «вели-
кое число иностранных там находящихся купцов» с их при-
казчиками и рабо тниками. Большинс тво г ородских улиц
оставались по-прежнему узкими и тесными. Но централь-
на я улица Яицка, прос тиравша яся от «Оренбу рг ской с то -
роны» до реки Чаган (ныне проспект Достык), хотя и имела
неправильную, искривленную форму, была широкой и бо -
лее благоустроенной по сравнению с остальными. На этой
улице на ходи лис ь самые крас ивые и б ог ато у крашенные
в городе жилые дома, Михайло-Архангельский собор и го-
родской рынок, где продавались «всякие съестные припасы
и мелочные вещи». К главной улице вплотную примыкала
Татарская слобода, в которой жили тюркоязычные казаки-
мус ульмане, торговцы, ремесленники и иногородние гости.
Зде с ь же рас полаг а лас ь «дер евянна я выб е ленна я мече ть ».
Во время пребывания П.-С. Палласа в Яицком городке (1768)
там проживало 15 000 человек, среди которых было «много
некрещеных татар, ка лмыков и так называемых казильба-
шев, которые произошли от трухменцев и персиян».
В первой половине XIX в. Уральск стал быстро пре-
вращаться в один из наиболее крупных и г устонаселенных
г ородов на территории Казахстана. Этому способствовали
наряду с выг одным г еог рафическим положением г орода и
природными рес у рсами окру жающей мес тнос ти ег о офи-
циальный статус как административного центра Уральско-
го казачьего войска, и возросшее экономическое значение
во внутренней и внешней торговле империи.
В связи с ростом численности населения Уральска и
развитием его культурно-бытовой инфраструктуры во вто -
жатқан орталық Жайық көшесі қисықтығына қарамастан
басқа көшелерге қарағанда кең әрі абаттандырылған бола-
тын. Осы көшеде қаладағы ең әдемі және бай безендірілген
тұрғын үйлер, Михайло-Архангельск соборы және әртүрлі
тағамдар мен ұсақ заттар сатылатын қала базары орналасқан.
Басты көшеге Татар слободасы жапсарлас орналасқан, онда
түркі тілдес казак-мұсылмандар, саудагерлер, қолөнершілер
мен басқа қалалардан келген қонақтар тұрды. Осы жер-
де «әктелген ағаш мешіт» орналасқан. П.-С. Паллас Жайық
қаласына келген кезде (1768 ж.) онда 15 000 адам тұрған,
солардың ішінде «көптеген шоқынбаған татарлар», қалмақтар
және түркімендер мен парсы қызылбастар тұрды.
XIX ғ. бірінші жартысында Орал Қазақстандағы
ірі және адамдар тығыз орналасқан қалаға айнала ба-
стады. Оған қаланың ыңғайлы географиялық жағдайы,
қоршаған ортаның табиғи қоры, сонымен қатар Орал казак
әскерінің әкімшілік орталығы ретіндегі ресми мәртебесі
және империяның ішкі-сыртқы саудадағы өсіп келе жатқан
экономикалық маңызы ықпал етті.
52
Петропавловская шіркеуі. XVIII–XIX ғасырлар.
1936 жылы бұзылған.ХХ ғасырдың басындағы фотосурет
Петропавловская церковь. XVIII–XIX века.
Снесена в 1936 году. Фотография начала XX века