Стр. 361 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

361

Құдайкөл көлінің оңтүстік жағалауындағы қоймадан

табылған тас пышақтар. Энеолит

Каменные ножи из клада

на южном берегу озера Кудайколь. Энеолит

тұрақтарында, Бігеубұлақ бастауында, 4 Құдайкөл тұрағында,

Қарабұлақта және Баянауыл ауданындағы Жыланды мен Ке-

регетас тұрақтарында белгілі болды.

Қазақстанның көне тарихындағы аса күрделі және аз

зерттелген кезең энеолит дәуірінен кейінгі ерте қола дәуірі

табылады, ол металл өнеркәсібінің шығуымен және қола

құралдардың кеңінен пайдаланылуымен байланысты. Қазіргі

мәліметтер бойынша, Шығыс және Орталық Қазақстан

аумағында қола дәуірінің басталуы б. з. д. III мыңжылдықтың

ортасы мен екінші жартысына тән. Бұл кезеңнің ертедегі

малшылары мен металлургтарының мәдениеті жерлеу

орындары мен қоныстары Есіл маңының орманды-далалы

және далалы аймақтарында сирек кездеседі. Олар вишневтық-

елуниндік (кротовтық) типтегі материалдар: 1 Вишневка, Во-

роний Остров қорымындағы 4 Карлуга, Ертіс маңындағы

1 Мичурино, 3 Шәуке, Есенбай, 2 Нұрбай, 1,3–6 Чемар

және елуниндік типтегі қоныстардан және 2 Григорьев-

ка қорымының жерлеу орындарынан шыққан матери-

алдар. Қазақстанның орталық бөлігі мен шығысында

бұл кезеңді 2 Шідерті мен Бектауата қоныстары, 17

Екібастұз тұрақтары, 10 Шідерті, 4 Шолпан, Қараағаш, 2

Черновая және Айнабұлақ, Ақши т. б. қорымдардағы

ческую ситуацию голоцена, т. е. современного геологиче-

ского периода, охватывающего последние 10 тыс. лет, а ар-

хеологические материалы – последовательность развития

культур завершающих этапов каменного века на террито-

рии обширного региона.

Материалы энеолитической стоянки Пеньки 2 су-

щественно отличаются по типологии и сырью от материа-

лов Пеньки 1: здесь чаще встречаются изделия из кварцита

и кремнистого сланца. Имеется больше скребков из отще-

пов, наконечников более вытянутых форм с двусторонней

обработкой и глубокой выемкой в основании. Керамика так-

же имеет существенные отличия: она более толстостенная, с

плоским орнаментированным дном; в орнаментации появ-

ляются накольчатые и резные элементы и геометрические

формы. Замечательной находкой является каменная фигур-

ка головы лося. Стоянка датируется III тыс. до н. э. и относит-

ся к эпохе энеолита – ранней бронзы.

Энеолитические материалы известны также на мно-

гих стоянках Экибастузского археологического комплекса:

Экибастуз 15 (верхний слой), Экибастуз 17, 18, на стоянках

южного берега озера Кудайколь, у родника Быгеубулак, сто-

янках Кудайколь 4, Карабулак и на стоянках Жиланды и Ке-

регетас в Баянаульском районе.

Қысқа сапты найзаның тастан жасалған ұшы.

8 Нұрбай көне тұрағы. Энеолит

Каменный наконечник дротика.

Стоянка Нурбай 8. Энеолит

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

32. Энеолит и ранняя бронза Северной Сарыарки