Стр. 200 - ТОМ2

200 Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
69. Есік қорғ ны
общества на две группы – привилегированное меньшинство
и непривилегированное большинство. Уместно отметить, что
начало такому социальному неравенству было положено еще
в эпоху поздней бронзы, в конце II тыс. до н. э.
Резкая градация параметров насыпей и количества
труда, необходимого на их сооружение, является доказатель-
ством развитости социальной иерархии в сакском обществе.
Комплекс находок в кургане Иссык дал дополнительные важ-
ные материалы, проливающие свет на характер социального
строя саков Семиречья. Несомненно, пышность и богатство
золотой одежды иссыкского воина были рассчитаны не толь-
ко на внешний эффект, но имели и большое социальное со-
держание. Главное назначение одежды было в возвеличива-
нии личности царя, возведении его в ранг солнцеподобного
божества.
Религиозно-идеологическое содержание зооморфных
образов на предметах украшения головного убора подтверж-
дает это положение. В образе крылатых и рогатых коней на
головном уборе иссыкского воина заложена сложная симво-
лика, воплощены многие черты мировоззрения саков. В рели-
мүйізді аттардың бейнесінде сақтардың көзқарасында
орныққан көптеген ерекшеліктердің күрделі символикасы
көрініс тапқан. Көптеген тайпалардың діни көзқарасында
жылқы күннің, күн құдайының символын көрсетеді. Есіктік
бас киімдегі ат тауешкінің үлкен мүйізімен бейнеленген, яғни
күн құдайының бейнесі мен рулық тотемнің ұштасуын сим-
волдап көрсеткен. Символы жағынан Алтайдағы Пазырық
мәдениетіне жататын қорғандардан шыққан олжаларға
жақын.
К. Ә. Ақышев жорамалдағандай, қанатты жануарларды
қайта жаңғырту сақтар үшін жат нәрсе, бірақ ол Алдыңғы Азия-
да өте кең тараған. Жекелей алғанда, Ахеменидтік Иранда Ас-
сирия – Ашшура құдайына көтеріліп бара жатқан дараланған
жоғарғы аспан құдайы Ахура Мазда күн сипатындағы қанатты
мүсін түрінде бейнеленеді. Сірә, сақтар Ахура Мазданың об-
разынан қанатты қабылдап алып, өздерінің күндік құдайын
тауешкілік мүйізі бар қанатты ат образында бейнелеген бо-
лар. Бұл сақ құдайының полиморфтық мүсінінде күн құдайы
Митра, аспан құдайы Ахура Мазда және мүйізді тотем бір
арнаға тоғысқан.
Есік аты екі бірдей семантикалық жүк арқалап
тұрғанында күмән жоқ, олар: күн құдайы мен патшалық
белгінің символы. Тұтастай алғанда, Есік көсемі өзінің жалт-
жұлт еткен бас киімінде, көз қарықтырған сыртқы киімінде
нағыз Ахура Мазданы немесе Митраны елестетті. Оның
маңғаз кейпі жер мен аспан қожасын, ақсүйек патшаны және
жоғары абызды кейіптеді.
Сәулелі тәж кеген адамның беті бейнеленген сақина-мөр.
Біздің заманымызға дейінгі IV ғасырдың соңы – III ғасыр
Золотой перстень-печать с изображением лица человека
в радиальном венце. Конец IV – III век до нашей эры
«Алтын адам». Макет
«Золотой воин». Макет