Стр. 206 - ТОМ2

206 Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
70. Талғар қ лашығы
ХІІ ғасыр ғимаратындағы алтарь
Алтарь в помещении XII века
Қалашықтың орталық бөлігіндегі ХІ–ХІІІ ғасырларда төселгенжол
Мостовая XI–XIII веков в центральной части городища
да қымбат тұратыны белгілі. Әрбір үй-жай екі бөлікке бөлінді:
кішісі – үйдің тұратын бөлігі, үлкені – шаруашылық және мал
қоралар. Оларға кірер есік басқа-басқа жағынан шығарылды.
Талхирдің тұрғын үй кварталдарында жұрт қатты қыстың
өзінде де суықты аса сезінбеді, өйткені тар көшелер мен
үйлердің қалың қабырғалары жел ызғарын ішке көп жібере
қоймады.
Үй-жайдың керегесі жергілікті материалдардан –
шикі кірпіш пен жұмыр тастардан қаланды. Іргетасы
қойтастардан қаланып, қыста жылуды жақсы сақтау үшін
жерге тереңдеп барып орнықты. Тастан қаланған қабырға
үй қабырғасы биіктігінің үштен бір бөлігін құрады. Үй
қабырғасының ішіне шикі кірпіш қаланды. Сейсмикалық
белдеу ретінде тяньшандық шырша бөренелері пайдала-
нылды (оған смола сіңірілді, ондай ағаш шірімейді). Төбе
жабындысы (шатыры) екі қапталды болды. Бұл – жауын көп
жауатын тау етегінде өте қажетті жағдай.
Мал қораларының төбесі жазық болып, жеңілдеп
жабылды. Оған көбінесе құрғақ шөп, қамыс немесе сабан
пайдаланылды.
талы. Каждый из них насчитывал от 12 до 14 домов-усадеб,
соединенных между собой небольшими улочками. Усадьбы
города состояли из собственно дома и двора, площадь кото-
рых зависела от достатка его владельца, поскольку городская
земля всегда стоила дорого. Каждая усадьба делилась на две
части: меньшая – жилая часть дома – и большая – хозяйствен-
ный и скотный дворы. Входы в них располагались по разные
стороны. В жилых кварталах Тальхира даже в суровую зиму
не ощущалось особого холода, поскольку благодаря узким
улочкам и глухим стенам домов ветер не мог попасть внутрь.
Стены усадьбы сооружались из местного материала:
сырцовых кирпичей и булыжника. Фундамент выкладывал-
ся из валунов и углублялся в грунт для сохранения тепла в
зимнее время года. Высота каменной кладки составляла при-
мерно треть от высоты стены. Внутренние стены дома изго-
тавливались из сырцового кирпича. В качестве сейсмических
поясов в кладке стен использовались бревна тянь-шаньской
ели, поскольку пропитанная смолой ее древесина не гниет.
Кровля над жилой частью дома была двухскатная, что так-
же необходимо в предгорных районах, где выпадает много