Стр. 451 - ТОМ2

451
Алайда соңғы кезде крестің байырғы заман туындысы екенін
терістейтін жаңа мәліметтер табылып, оның ХХ ғ. 30-шы жж.
тұрғызылғаны белгілі болды .
Таудың оңтүстік-батыс етегінде Ақбура атаның бейіті
мен бұлағы бар. Бұл жерге әдетте бала көрмеген немесе ба-
лалары шетінеген әйелдер келеді. Олар әулиеге тәу етеді,
құрбандық шалады, басына түнеп, өздеріне ұрпақ беруін
сұрайды.
Ақбастау ауылының қасында әулие Көзді ата ме-
кен еткен үңгір бар. Үңгірде Көзді ата намаз оқыған жерді
белгілейтін тас бар. Әулие бейіті тұрған үңгір жанында бұлақ
ағып жатыр. Бұл қасиетті әулие орын жанарынан айырылып,
көзі көрмей қалған зағиптарға көмек береді деп есептеледі.
Шілтер ата. Бұл жер аңыз бойынша қырық әулие -
«ғайып ерен, қырық шілтен» түнеп, кейін ізім-қайым жоқ бо-
лып кеткен киелі орын. Мұнда мұсылман әулиелеріне қатысты
сопылық ұғымдар қалдығы байқалады («ғайып» – арабша
«жоқ», «жоқ болып кеткен», «жасырынып қалған») Киелі
жердегі үш бұлақтан ағып жатқан судың емдік қасиеттері бар
деп есептеледі. Жақын маңайында тұт ағашы өседі, сол жер-
де тәу етіп келушілер дұға оқиды. Жоғарырақта биіктігі 10 м
жартас бар, зиярат етушілер жартастың түбіне түнейді. Жар-
тас ортасынан жарылған, оның бір бөлігін Ата, екіншісін Ана
деп атайды. Зиярат етушілер әдетте жартастың ортасындағы
тар жарық арқылы өтеді. Күнәсі бар адамдар қуыс арасына
қысылып қалады немесе осында мекен еткен жылан оларды
өткізбей қояды деп есептелінеді.
Қазығұрт атауы тұңғыш рет IX ғ. Шаш-Ташкенттен
Испиджаб-Сайрамға апаратын жолдағы қоныс ретінде араб
Қазығұрттың оңтүстік баурайының тізбегінде
тастан төселген крест
Крест, выложенный из камней
на гряде у южного склона Казыгурта
Қазығұрттың оңтүстік баурайының тізбегінде тастан
төселген кресттен фрагмент
Фрагмент каменной выкладки креста
на гряде у южного склона Казыгурта
множество кочевников с их стадами; даже в июне, когда мне
пришлось быть на вершинах Казыкурта, гребень его и все
широкие луговые долины, спускающиеся к югу и северу, уже
заняты были многочисленными аулами киргиз, а разжирев-
ший скот, особенно толстые верблюды, свидетельствовал о
благодетельном влиянии казыкуртовских пастбищ», – писал
И. В. Мушкетов.
Рядом с курганами выявлено интересное сооруже-
ние – выложенный из камней крест шириной 4 м и длиной
32 м. Существовали различные толкования происхождения
креста. По одной из версий – это ритуальное сооружение
последователей пророка Заратуштры. Однако теперь об-
наружились новые материалы, опровергающие мнение о
древнем происхождении креста: он был сооружен в 30-х
гг. XX в.
На юго-западном подножии горы располагается род-
ник и могила Акбура-ата. Сюда приезжают бездетные жен-
щины или те, у которых часто умирают дети. Они соверша-
ют обряд поклонения святому месту, приносят в жертву скот,
ночуют и просят дать им потомство.
У села Акбастау есть пещера – обитель святого Козди-
ата. В пещере лежит камень – место, где Козди-ата исполнял
свои молитвы. Рядом с пещерой течет родник и находится
могила святого. Считается, что святое место помогает не-
зрячим.
Шилтер-ата – это сакральное место, где, по леген-
де, остановились на ночлег и затем исчезли неведомо куда
сорок святых – «Ғайып ертең қырық шілтен»; в этом пре-
дании слышатся отголоски суфистских представлений о
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 89. Священная гора Казыгурт