Стр. 443 - ТОМ2

443
лее 3000 м над уровнем моря, в предвершинном котловане,
на камнях, покрытых глянцевым черным загаром, имеется
около двух тысяч рисунков, изображающих в основном
животных и сцены охоты на них. Особенно интересно,
что помимо горных козлов и архаров, и поныне населяю-
щих эти горы, на камнях резцом древнего мастера выби-
ты также маралы, которых завезли в заповедник только в
1952 г. (видимо, раньше они водились здесь), и даже чере-
пахи, которые никак не могли обитать на такой большой
высоте. По-видимому, такая широта кругозора древнего
художника может свидетельствовать о кочевом характере
его жизни и обусловленном им хорошем знании животного
мира не только гор, но и пустынь.
бөлінгені Қазақстанның Қызыл кітабына енген аяқсыз сары
бауыр кесіртке болып отыр. Қорықтың өзендерінде кәдімгі
шармай мен қабыршақсыз көкбас мекендейді.
Батыс Тянь-Шаньның омыртқасыз жануарлар фау-
насы Ақсу-Жабағылы қорығы аумағының 60%-дан астамын
береді. Энтомолог мамандардың жорамалы бойынша, мұнда
бес мыңнан астам жәндік түрі мекендейді. Бәрінен де көбі
қоңыздар (784 түрі табылған) және көбелектер (463 түрі
анықталған, жорамал – 1000). Жәндіктер арасында Тянь-
Шань эндемиктері көп. Қорықта мекендейтін қоңыздар
арасында Батыс Тянь-Шань мен Орта Азия ызылдақ қоңыз
тұқымдас эндемиктерінің 114 түрі бар.
Қорық аумағы – көптеген жануарлар түрі үшін сенімді
баспана. Мысалы, Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген
омыртқалылар мен өте әлсіз омыртқасыздар.
Тарихи және мәдени нысандардан Қасқабұлақ
шатқалындағы жартастағы суреттердің (петроглифтердің)
биік таулы галереясы көңіл аударады. Мұнда теңіз деңгейінен
3000 м астам биіктікте шың етегіндегі қазаншұңқырда,
күнге күйіп жылтыр қара жапқан тастарда негізінен жа-
нуарлар мен оларды аулау көріністері бейнеленген екі
мыңға жуық сурет бар. Әсіресе тастарда ежелгі шеберлер
қашауларымен күні бүгінге дейін мекендейтін тауешкілер
мен арқарлардан басқа қорықта тек 1952 ж. ғана әкелінген
маралдардың (мұнда олар бұған дейін де өсірілген болуы
керек), тіпті мұндай үлкен биіктікте өмір сүре алмайтын
тасбақалардың суреті салынғандығы таңғаларлық. Шама-
сы, ежелгі суретшінің ой өрісінің мұндай кеңдігіне оның
өмірінің көшпелі сипаты мен олардың таудың ғана емес,
шөлдің де жануарлар әлемін жақсы білгендігі себеп болған
болу керек.
Қасқабұлақ петроглифтері
Петроглифы Каскабулака
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 88. Природный заповедник «Аксу-Жабаглы»