Стр. 435 - ТОМ2

435
Ақсу өзенінің шатқалы
Каньон реки Аксу
Особенностью ландшафта заповедника является отсут-
ствие еловых лесов. Вместо них здесь высокоствольные ар-
чевники, характерные для Памиро-Алая и других гор Средней
Азии. Арчой в Казахстане называют можжевельник. Тут, в Ак-
су-Жабаглы, она трех видов – полушаровидная, зеравшанская
и туркестанская. Первые две растут как высокими кустами с
конусовидной кроной, так и деревьями до 10–12 м, а старые
деревья зеравшанской арчи вырастают исполинами до 20 м вы-
сотой, с толщиной ствола более метра в диаметре. «Арча – мать
леса» гласит казахская пословица. Для заповедника это вдвойне
справедливо, так как других лесов здесь нет, а узкие полоски
древесной растительности вдоль горных речек не в счет.
Арча прекрасна в любое время года, а смолистый су-
хой аромат ее хвои запоминается надолго. Один из осно-
жоғары ағысында 49 мұздық бар. Олардың барлығы аспалы,
кейбіреулері әдемі құлама мұз құрайды.
Қорық ландшафтының ерекшелігі шыршалы
ормандарының мүлдем болмауы болып табылады. Бұл
жерде олардың орнына Памир-Алай мен Орта Азияның
басқа тауларына тән биік діңді аршалар бар. Мұнда, Ақсу-
Жабағылыда ол үш түрлі – жартышарлық, заравшандық
және түркістандық. Алғашқы екеуі конус сияқты дiңi бар биiк
бұталарымен 10–12 м дейін жетсе, заравшан аршасының
ескі алып ағаштарының биіктігі 20 м дейін жетіп, діңінің
диаметрі метрден асады. «Арша – орман анасы» дейді қазақ
мақалы. Қорық үшін бұл екі есе әділетті, себебі мұнда басқа
орман жоқ, ал тау өзендері жағасындағы жіңішке ағашты
өсімдіктер алқабы есеп емес.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 88. Природный заповедник «Аксу-Жабаглы»