Стр. 445 - ТОМ2

445
азығұрт – Шымкент қаласынан оңтүстікке
қарай 35 км қашықтықта, Оңтүстік Қазақ-
стан облысының Төле би мен Қазығұрт
аудандарының түйіскен жерінде орналасқан
тау аты. Теңіз деңгейінен абсолюттік биіктігі
1768 м. Ол Талас Алатауы сілемдерінің бірі
болып табылатын аса биік емес, бірақ созылыңқы (20 км)
Қазығұрт тау қыратының шыңы.
Қазығұрт тауы Еуропада ғалымдар көзімен көргенге
дейін әлдеқайда бұрын белгілі болған. Ол 1777 ж. орыс
картографы И. Исленьев құрыстырған және немістің
табиғаттанушысы, географ һәм саяхатшысы А. Гумбольд
(1769–1859 жж.) жасаған карталарда бейнеленген. Қазығұрт
тауының алғашқы ғылыми сипаттамасын 1864 ж. осы аймақта
болған атақты саяхатшы Н. А. Северцов жасады. Ғалым оның
жазық дала ортасындағы қос шыңы іргесіндегі қыраттан
екі есе биік екенін және жергілікті тұрғындар жалпы тау-
ды емес, нақ осы тау шыңын Қазығұрт ата деп атайтынын
Қ азыгурт – название горы, расположенной в
35 км южнее города Шымкента, на стыке То-
лебийского и Казыгуртского районов Южно-
Казахстанской области. Абсолютная высота
ее 1768 м над уровнем моря. Она завершает
горный массив Казыгурт – невысокого, но
протяженного (20 км) отрога хребта Таласского Алатау.
В Европе гора Казыгурт была известна задолго до того,
как ученые познакомились с ней воочию. Она изображена
на карте русского картографа И. Исленьева, составленной в
1777 г., и на карте немецкого естествоиспытателя, географа
и путешественника А. Гумбольдта (1769–1859). Научное опи-
сание горы Казыгурт впервые сделано знаменитым путеше-
ственником Н. А. Северцовым, посетившим этот район в 1864
г. Ученый отметил, что крутой двуглавый пик, поднимающий-
ся над равниной, почти вдвое выше предшествующей ему ча-
сти хребта и что именно этот-то собственно пик, а не весь
завершающийся им хребет, носит у местных жителей имя Ка-
зыгурт-ата, которое Гумбольдт (в искаженной транскрипции
Kozyurt) присвоил мнимому меридиональному хребту, про-
должению Болора между Сырдарьей и истоками Арыси. Н. А.
Северцев был первым европейским ученым, отметившим, что
у жителей городов Шымкент, Сайрам и у казахов-кочевников
вершина Казыгурт-ата, выделяющаяся своим видом, считает-
ся той самой горой, где остановился Ноев ковчег.
Другой русский путешественник А. П. Федченко в
декабре 1868 г. проехал через перевал Казыгурт, который
оставил у него впечатление крутого и затруднительного
подъема: «Дорога всходит на самую вершину горы при
чрезвычайно крутом и затруднительном подъеме; между
тем, говорят, возможно сделать удобный объезд. Дорога
через эти горы оставлена, впрочем, совершенно в перво-
бытном виде, и так как дно оврага слишком узко и занято
К
Қазығұрт тауы. Солтүстік-батыс көрінісі
Гора Казыгурт. Вид с северо-запада
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
1. Рудный Алтай 89. Священная гора Казыгурт
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
53. Қалмаққырған тарихи орыны89. Қасиетті Қазығұрт тау