Стр. 85 - ТОМ2

85

22 м. Мұнараның төменгі қабаты алты , жоғарғысы сегіз

қырлы. Үлкен құрылыс болғандығына қарамастан, осындай

қарапайым сәулеттік тәсілдің арқасында мұнараның форма-

сы бір қарағанда жеп-жеңіл сияқты. Шатырдың жоғары қарай

доғаша қайырылған жиегінен шығып тұрған желпуіш тәрізді

дөңгелек сырғауылдардан тұратын құрылымы, жіңішке

бағандар, ағаштан өрнектеп істелген тор қоршаулар, сондай-

ақ ашық түсті суреттер бұл әсерді одан әрі күшейте түседі.

Мешіт шатырының бүкіл етек-жиегі оймалы өрнектермен,

суреттермен безендіріліп, галерея-айванның бағандары

қою қызылмен боялған. Әсіресе мұнарадағы жазулардың

молдығы мен алуан түрлілігі мешітке сән беріп, шеберлердің

өнер туындысына деген махаббатын паш етеді. Мұнда өсімдік

өрнектер, эпиграфика, гүлдердің, бұлттардың, құстардың,

балықтардың, жануарлардың, тіпті тұтас пейзаждар мен

натюрморттардың бейнелері де кездеседі.

Мешіттің іші қос-қабат есіктің арқасында бір қалыпты

қоңыр-салқын, бір шеттен екінші шетке қарай сап түзеген

бағаналардың есебінен биік те үлкен залдың іші қаракөлеңке

болып тұрады. Кірер есіктің екі жақ бұрышынан екінші

қабаттағы галерея-антресольға алып баратын баспалдақ

көтеріледі. Ол жерден ашық әрі кең және сондай бір

жеңілдікті сездіретін, залдың үстінде қалықтап тұрғандай

әсер туғызатын төбе-жабындының ағаштан жасалған әдемі

құрылымын қызықтауға болады. Тек кейінірек, қаракөлеңкеге

көз үйренген соң, залдың ішіндегі көптеген бағанның үстіне

бекіген көлденең және тігінен бір-біріне қиюластырылған

ағаш құрылымның күрделі жүйесін айқын байқауға бола-

ды. Бағаналар қою қызыл түспен боялған да аппақ қабырға

архитектурному приему форма башни, несмотря на ее мас-

сивность, зрительно воспринимается как легкая и динамич-

ная. Это впечатление усиливают и консоли из круглых жер-

дей, веером расходящихся под изогнутыми углами карни-

зов, и тонкие стойки-колонны, и ажурные деревянные ре-

шетки ограждений, и яркая многоцветность росписей. Все

карнизы мечети украшены вставками из декоративных до-

сок с резьбой и росписями, а колонны галереи-айвана окра-

шены в темно-красный цвет.

Изобилие и разнообразие росписей, особенно ще-

дрое на башне-минарете, придает мечети нарядный, празд-

ничный вид и говорит о любви к своему творению мастеров,

строивших и украшавших ее. Здесь встречаются раститель-

ные орнаменты, эпиграфика, изображения цветов, облаков,

птиц, рыб, животных и даже целые пейзажи и натюрморты.

Внутри мечети, за тяжелыми двустворчатыми дверя-

ми – прохлада и полумрак высокого зала с двумя рядами ухо-

дящих в глубину стройных колонн. По углам с обеих сторон

от входа – лестницы, ведущие на галерею-антресоль второго

яруса, которая легко парит над залом, не скрывая от наблю-

дателя деревянные конструкции перекрытия – они на виду,

прекрасные своей открытой простотой и кажущейся легко-

стью. Лишь позже, привыкнув к темноте, глаза начинают раз-

личать детали сложной системы из толстых горизонтальных

и вертикальных деревянных брусьев, соединенных врубками

в единую мощную конструкцию, опирающуюся на колонны

и несущую на своих плечах тяжесть кровли, вознесенной над

залом. Колонны окрашены в темно-красный цвет, белые сте-

ны украшены резными гипсовыми панелями с растительным

орнаментом и эпиграфикой. В глубине зала – михраб, глубо-

кая ниша с аркой и сталактитами. Здесь же находится дере-

вянный минбар с резными деталями и росписями. При вхо-

де и у михрабной ниши к потолку подвешены большие дере-

вянные фонари в китайском стиле.

Знаменитая своим необычным обликом, мечеть и се-

годня является гордостью жителей и главной достоприме-

чательностью города Жаркента, ныне одного из районных

центров Алматинской области. Ансамбль мечети превращен

в музей и охраняется государством как памятник архитекту-

ры конца XIX – начала XX в.

Многое изменилось за более чем сто лет, прошедших

со времени постройки. Давно уже не украшает крыши фи-

гурная черепица – кровельный материал, характерный для

архитектуры Китая. Такую черепицу у нас делать уже никто

не умеет, и взамен реставраторы покрыли крыши зданий

Уәлибай мешіті.

Солтүстік-батыс қақпа жағынан түсірілген көрінісі

Мечеть Уалибая. Вид от северо-западных ворот

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

60. Мечеть Уалибая