Стр. 92 - ТОМ2

92
Қарақұйрық
Джейран
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
61. «Алтынемел» табиғи саябағы
қоян кездеседі. Кей-кейде шығысқа қарай Алтынемел жо-
тасын жалғастыратын Қояндытау тауларынан саябаққа
тау барысы түседі. Сүтқоректілердің сегіз түрі Қазақстан
Қызыл кітабына, ілбіс, ақбөкен және арқар Халықаралық
Қызыл кітапқа енгенін атап өту керек. Осында ұя салатын
құстардың 18 түрі Қызыл кітапқа енген. 23 балық түрінің
18-і жерсінген.
Көбінесе жек деп аталып кеткен көрікті дуадаққа
көңіл аудара кеткен жөн. Ол – Қазақстандағы ең жүйрік
құс. Тез жүгіреді және жақсы ұшады. Жүгіру жылдамдығын
сағатына 40 км дейін жеткізе алады. Өзгеше ұзын қауырсынды
жағасы мойнына сән беріп тұрады. Ол құстың өзіндік
сұлулығының және оның тағы бір атының себебі болып та-
былады. Дуадақтың бұл аты дыбысталуы жағынан ағылшынша
сияқты болғанымен, шығу тегі қазақтікі. «Жек» – қазақтың
«шек» сөзін бұзып айтудан шыққан. Бұл шама, ше-кара, өлке
дегенді білдіреді. Бұл құс, әдетте, даланың құммен шекте-
сибирского горного козла – таутеке, джунгарского архара,
джейрана. В парке временами поголовье джейранов насчи-
тывает до 5000, таутеке – около 4000, архаров – до 100 голов.
Встречаются сайгаки, сибирская косуля, кабаны, волки, ли-
сы, зайцы. Изредка с более высоких гор Кояндытау, которы-
ми продолжается на восток хребет Алтынемель, в парк спу-
скается снежный барс. Заметим, что восемь видов млекопи-
тающих занесено в Красную книгу Казахстана, а снежный
барс, джейран и архар – в Международную Красную книгу.
Из числа гнездящихся птиц 18 видов также занесены в Крас-
ную книгу. Из 23 видов рыб – 18 видов акклиматизированы.
Следует обратить внимание на дрофу-красотку, кото-
рую часто называют джеком. Она самая быстроногая птица
Казахстана. Быстро бегает и превосходно летает. Может раз-
вивать скорость при беге до 40 км в час. Необычный ворот-
ник из длинных перьев украшает ее шею. Он-то и является
причиной своеобразной красоты птицы и одного из ее на-