Стр. 181 - ТОМ3

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
130. Памятники архитектуры кочевников Мангыстау и Устюрта
наверши ями-шпил ями ку пола имеют выразите льные фор -
мы, напоминающие шлемы воинов. Широко представлены
саг анатамы – ориг ина льные мон умента льные соору жения,
своего рода мавзолеи без купола, встречающиеся только в
э том р ег ионе. Художес твенно е совершенс тво архитект у р -
ной композиции и пластики в лу чших образцах монумен-
тальных и малых форм надг робных сооружений, их мно-
гообразие, изящество резного орнамента, бог атство роспи-
сей г оворят об искусс тве с троите лей, камнерезов, х удож-
ников. Архитектурные памятники кочевников Мангыстау и
Ус тюр та, созданные мног ими поколени ями народных ма-
стеров – и монументальные постройки, и малые формы, и
це лые ансамбли-некрополи, пройдя долг ий пу ть развития,
на завершающем этапе во всей полноте обрели тот закон-
ченный х удожес твенный образ и те характерные призна-
ки, которые определяют сегодня яркую самобытность и ис-
ключите льную ценность культу рного нас ледия кочевников
Западного Казахстана.
алдындағы күмбезді құрылыстарға қарағанда айрықша
үйлесімділігімен ерекшеленеді. Қабырғалары мұқият
өңделіп, төбесі сүмбіленіп аяқталатын сарбаздың дулығасы
секілді күмбездері тартымды көрінеді. Сондай-ақ күмбезі
жоқ кесене тәрізді бірегей ғимарат – сағанатамдар да тек
осы өңірде. Кесенелер мен сағанатамдардағы, ірілі-ұсақты
құлпытастардағы сәулеттік композицияның көркемдік
шешімі мен алуан түрлілігі, ойма өрнектерінің әсемдігі мен
байлығы ел ішінде жүрген епсекті қолдар – құрылысшы,
тасқашаушы мен суретшілердің шығармашылық өнерін
жан-жақты паш етеді. Сан ғасырлар бойында халық
шеберлерінің бірнеше буынының қат-қабат еңбегімен
дүниеге келген Маңғыстау мен Үстірт көшпенділерінің
сәулет ескерткіштері – монументтік құрылыстар болсын,
мейлі шағын құлпытастар немесе тұтастай қорымдар бол-
сын, ұзақ жылдарғы даму сатыларынан өте келе Батыс
Қазақстан көшпенділерінен қалған бүгінгі бағалы мәдени
мұраның айрықша кескін-келбетін қалыптастырды.
181