Стр. 18 - ТОМ3

Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы

115. Есет батыр кесенесі

18

Есет батыр кесенесі жанындағы қорымдағы құлпытасты қабірлер

Захоронения с кулпытасами на некрополе у мавзолея Есета

XVII ғ. аяғы – ХІХ ғ. бірінші жартысындағы Батыс

Қазақс танның г еог рафи я лық кар тасын да о сы өзен «Есе т

батыр» деп аталған, осы төрт әріпте қазақ халқының батыр

ұлына деген сүйіспеншілігі мен махаббаты жатыр.

Жерг і лікті ха лықтарда мынан дай аңыз сақта лған,

Есет батыр: «Өлгенде денемді биік жотаға қойыңдар, алыстан

жаудың келе жатқанын көріп, елімді қорғап жатайын», – депті.

Енді, оның моласының үс тінде биік жо та да қорғандары,

т ас ты с те ла лары жә не қо ршау лары б ар е с к і зир ат т ар

кешенінің ортасында 2000-шы жж. басында салынған жаңа

кесене бой көтерді.

Мешіт пен кейіннен салынған кешенді құрылыс тар -

дан ке сенег е қарай тас тан сатылы, кең жа я у жү рг інші

жү ре тін жол салынған. Кесенег е кіреберісте тас төсе лг ен

алаң бар, кесене мен алаңның айналасы сәндік металл тор-

дан жасалған қоршау қойылған.

Кесене монолитті темірбе тон мен қабыршақ-тас тан

жасалған тақтамен қапталған. Кесененің сәулеттік бейнесі

Батыс Қазақс тандағы ха лық сәуле тінің ескі дәс тү рі мен

қ а з ір г і з а м а н ғ ы ме мо р и а л д ы- т а бын у с ә у л е т і н і ң жа ң а

ү рдіс імен ү н де с тік тау ып т ұ р. Ке сененің жа лпы компо -

зици яс ы дә с т ү р лі де на қты – кө лем і қар а па йым шар -

шы, биік емес дөңг е лек барабанның үс тіне орнатылған

дұлыға тәрізді кү мбе збен а яқта ла ды. Кесененің ішіндег і

қ абыр ғ а лар ме н к ү мб е з і а қ жә не қыз ғы л т қ абырша қ-

тас тардан жаса лған тақта лармен қапта лған. Ғимарат тың

ортасында – қарапайым құлпытас.

Бокенбая в этом сложном вопросе, подписав в числе ряда

других казахских старшин присяг у на верность российско-

му престолу. В течение пос ледующих дву х ле т именитый

батыр активно содействовал А. И. Тевкелеву совместно с Бо-

кенбаем и своим двоюродным братом Кодайназар -му рзой

в принятии российског о подданства дру г ими старшинами

Младшего и Среднего жузов.

В 30–40-х г г. XVIII в. Есе т-батыр уже име л звание

с таршины и был одним из наиболее авторите тных, в ли-

ятельных и богатых батыров Младшего жуза. Он входил в

ближайшее окру жение Абулхаира и оказыва л ем у актив-

ную поддержку во всех предпринимаемых ханом военных

походах про тив соседних народов и политических меро -

приятиях на территории Казахской степи. Учитывая боль-

шу ю поп ул ярнос ть э тог о батыра сре ди каза хског о наро -

да и ег о значите льное влияние на политические нас тро -

ени я дру г их с таршин, цар с ко е правите ль с тво официа ль -

но присвоило Есету в 1743 г. почетный титул тархана. Благо-

даря такому повороту событий Есет стал вторым в Степи по-

сле батыра Среднего жуза Жанибека Кошкарулы (ум. в 1751)

казахским тарханом, полу чившим это поче тное звание от

сюзерена.

Е с е т- б ат ыр п р ожи л до л г у ю , н ас ыще н н у ю мно г и-

ми яркими со быти ями и б о евыми подвиг ами жизнь, из

ко тор ой у ше л в гл у б окой с тар о с ти. До по с ле дних дней

он ос тава лс я бодрым и подвижным че ловеком, ск лонным

к рыцар с ким подвиг ам и сме лым по с т у пкам. Сконча лс я