Стр. 19 - ТОМ3

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

115. Мавзолей батыра Есета

19

Есе т- батыр в возр ас те 82 ле т в с воих р одных кочевь я х

на территории Актюбинс кой земли и был похор онен на

т е р р и т о р ии с о в р е ме нно г о по с е л к а Б е с т а ма к А л г инс ко -

г о района. Лично с ть э тог о че ловека у же при ег о жизни

с та ла темой мног очис ленных нар одных пр е да ний и ле-

г енд, мног ие из которых до сих пор широко быт уют сре-

ди се л ь с ког о насе ле ни я за па дных о б лас тей Ка за хс та на .

Им я Есе та с разу же по с ле ег о смер ти было у вековечено

казахским народом в названии одног о из притоков Илека,

пр о текающег о к юг у о т Актюбинс ка на равнинной мес т-

но с ти, где каза хский батыр час то со с тяза лс я в ру копаш-

ных схватках со своими про тивниками силой д у ха и во -

инским мастерством.

На г е ог р афиче с ки х кар та х За па дног о Ка за хс та на

конца XVII – первой половины XIX в. эта речка обозначе-

на под емким названием «Есет-батыр», где в четырех буквах

с о б с т в е нног о име ни с конце н т рир о в а на б о л ьша я нар од-

Кесененің оңтүстік-батыс жағынан түсірілген көрінісі (сол жақта) және кесененің басты қасбетінің фрагменті

Вид мавзолея с юго-запада (слева) и фрагмент главного фасада

С ән де лг ен фаса дтары қазірг і заманға сай әшекей-

ленген, ол, әрине, осы өңірге тән дәстүрлі ескі сәулет өнерінің

белгілерін білдіреді. Бұл белгілер жеке бөліктерінде де, фа-

са д де та льдарында да байқа ла ды – қабырғаның жоғарғы

жағы эпиг рафика лық фриздармен (көл денеңінен жатқан

а лап тәрізді сән де лг ен композици я) б е зен дірі лг ен, арка

тәріздес жартылай циркуль кескінінде, әсіресе скульпту ра

мен баре льефтерді пайда ланыла ды. Кесенег е кіреберіс тің

үстінде – кексе жастағы батырдың толық бойымен, басын-

да –дулыға, үстінде – сауыт пен жамылғысы бар бейнесінде

бері лг ен баре льефі. Бейненің жоғарғы жағы а лты қырлы

пішінді қабырғадан шығып, біртіндеп барельефтен көлемді

бейнеге – мүсінге айналады. Екі шеткі фасадтың фризында,

ортасында басына дулыға киген жас батырдың барельефті

бейнесі орналасқан.

Ке с е не кө ле м і н і ң жи н а қы лы ғ ыме н , жа л пы с ә й-

ке с ті кті ң с а қта л у ымен, жарқыр а ға н а қ тас ымен, б ө лі к-