Стр. 93 - ТОМ3

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
122. Бокейординский музей-заповедник
Бийсена Джаникешева, Мустафы Кукебаева и др. Многие из
них погибли в годы сталинских репрессий. Здесь был соз-
дан 1-й казахский краснознаменный конный полк. Сег од-
ня экскурсовод обязательно, хотя и с замешательством, рас-
скажет о трагической судьбе его политрука Алмы Уразбае-
вой и ее психическом расстройстве – трудно пережить аре-
сты близких и родных, товарищей по партии большевиков,
невозможно принять предательство других.
Экску рсовод непременно остановится также у у гол-
ка легендарной Маншук Маметовой – Героя Советского Со-
юза. Но теперь к хорошо известной всем информации доба-
вит, что приемный отец Маншук был видным алашординцем.
И кто знает, может быть, Маншук, строча из пулемета на без-
ымянной высоте у города Невеля, доказывала с отчаянием
себе и всему свету, что ее отец не враг народа, а добрейшей
души человек и по стопам которого она мечтала пойти и
потому поступила в медицинский институт!
Конечно же, побывав в музее вы полу чите горькую,
но правдиву ю информацию, подтвержденн у ю впечатл яю -
щим визуа льным рядом иллюстраций, о ядерных испыта-
ниях на полигоне Азгир и ракетах, запускаемых с Капусти-
на Яра. Здесь вы узнаете о работе ряда общественных непра-
вите льс твенных объединений, пытающихс я донес ти прав-
ду об Азгире, и зададитесь вполне правомерным вопросом,
почему г олос Семипа латинска был ус лышан мировой об -
щественностью, а жителей Бокейординского района остал-
ся без внимания?
И завершается экспозиция музея красочными фото-
г рафиями о посещении посе лка Орда Президентом Респу-
блики Казахстан Н. А. Назарбаевым, что бесспорно указыва-
ет на историческую значимость района и вполне заслужен-
ную дань у важения, оказанного Главой гос ударства лично-
сти хана Жангира, портрет которого он впервые увидел в
России при посещении Казанского университета в галерее
портретов его почетных членов.
Мұражайда, әсіресе революциялық кезең мен Аза-
мат соғысына қатысты материалдар молынан жинақталған.
Бөкей ордасы сол кезеңдерде Қазақстанда болған аса ірі та-
рихи оқиғалардың орталығына айналды. Қазақстандағы
Кеңес өкіметінің алғашқы жетекшілері Сейітқали Меңдешев,
Ғабдол-Хакім Бөкейханов, Ишанғали Меңдіханов, Бей-
сен Жәнікешев, Мұстафа Көкебаев және басқалар осы жер-
ден шықты. Олардың көбісі сталиндік қуғын-сүргінге
ұшырады. Осында алғаш рет қазақ қызыл тулы атты әскер
полкі құрылды. Бүгін экскурсия жетекшісі міндетті түрде са-
яси жетекші Алма Оразбаеваның жақындары мен туыстары,
большевиктік партиядағы жолдастары тұтқынға алынғанда,
біреуді біреу сатқаннан қатты қиналып психикалық ауруға
шалдыққан қайғылы тағдыры туралы баяндайды.
Экскурсия жүргізуші міндетті түрде Кеңес Одағының
Батыры, аты аңызға айналған Мәншүк Мәметоваға арналған
бұрышқа тоқтайды. Бірақ ол енді бәрімізге жақсы та-
ныс ақпараттарға қосымша Мәншүктің асырап алған
әкесі көрнекті алашордашы болғанын айтады. Кім біледі,
мүмкін, Мәншүк Невель қаласының түбіндегі аты аталмаған
төбешікте пулеметтен оқты қарша боратып жатып, әкесі
халық жауы емес, елдің адал азаматы екенін, өзі соның
ізімен жүруді армандайтынын, сол себепті де дәрігерлік
институтқа түскенін бүкіл әлемге паш еткісі келген болар!
Әрине, мұражайда бола тұрып, Азғыр полигонындағы
ядролық сынақтар, Капустин Ярдан көтерілетін зымыран-
дар туралы, яғни дәл қасыңызда болып жатқан шындық ту-
ралы сұмдық ақпараттарды білетін боласыз. Сонда ғана
алдыңыздан Азғыр жайлы шындықты жеткізуге талпынған
бейүкіметтік бірлестіктердің жұмысын біліп, Семейдің даусын
бүкіл дүние жүзі естіп жатқанда Бөкей ордасының халқы одан
қалай шет қалды деген заңды сұрақ шығуы мүмкін?
Мұражай экспозициясы Қазақстан Республикасының
Президенті Н. Ә. Назарбаев Орда ауылына жасаған сапары
туралы фотосуреттермен аяқталады.
93