Стр. 149 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

149

Қытайдың шекаралас шекара бекетімен айырбас сау-

да жүргізу бұрынғы дәстүрлі адамдар деревняларына жібек,

кашемир және шытты ерте әкелді. Мерекелерде әшекейлене

отырып, бейбітшіл қауесет бұрынғы дәстүрлі адамдарға қара

киімдерге құштарлығын туғызғаны туралы күдіктенбеді. Деген-

мен, қоңыр түсті киімдерді де киген, бірақ тек құдайға сыйы-

ну кездерінде, басқа жағдайларда қанық ашық түсті маталар-

ды қалаған, ірі «табанды» суреттерді де ұнатқан. Кішісінен

үлкеніне дейінгі барлық киімдері шебер тігілген және жібек

белдіктермен буылған. Белбеу – киімнің функциялық элементі

ғана емес, ол – ортасында байланған адамы бар сиқырлы орта.

Белбеудің қорғайтын күші көне қасиетті өрнектермен неме-

се мінәжат, қастандық, арнаулармен талай мәрте қайталанып

отырған. Ескі дәстүр бойынша ел алдына белбеусіз шығу күнә

ретінде есептелген. «Белбеусіз жүру» – бұл дегеніміз, шектен

тыс кету, қасиетті күштердің қолдауынан бас тарту. «Крестсіз,

белбеусіз» деп жексұрындарды атаған. Бұрынғы дәстүрлі

адамдар христиандыққа дейінгі көне мәдениеттің бірнеше

элементтерін сақтап қалған. Мысалы, олардың оюлары

гический круг, в центре которого находится повязанный им

человек. Оберегающая сила пояса многократно умножалась

древними сакральными узорами или словами молитв, заго-

воров, посвящений… По старой традиции появляться на лю-

дях без пояса считалось за грех. «Распоясаться» – значит

выйти за грань дозволенного, отказаться от покровительства

светлых сил. «Без креста, без пояса», – говорили о негодяях.

Немало элементов архаической культуры, еще дохристиан-

ской, сберегли староверы. Например, их орнаментика кор-

нями уходит в далекое прошлое человечества, в эпоху нео-

лита. Свастикальные знаки, концентрические и гребенчатые

ромбы составляли строгие, удивительно гармоничные узо-

ры, в них даже фон мог читаться как резонансный узор. Осо-

знанно, по убеждению, храня все заветы старины, крестьяне-

староверы и не думали анализировать прошлое: что от хри-

стианства, а что от язычества; сберегали все, что им доста-

лось от старой Руси.

Исконные кержачьи деревни всегда располагались

вблизи рек и речушек, самая старая улица – вдоль русла ре-

Алтайлық көне ғұрыптарын сақтаушылар (староверлер) мұражай үйінің бөлмесінің ішкі көрінісі

Интерьер комнаты дома алтайских староверов в музее под открытым небом

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

10. Алтайское Беловодье