Стр. 147 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

147

стив. Женщины, основные хранительницы традиций, при-

несли с собой отдельные навыки ведения скотоводства и

некоторые элементы декоративно-прикладного искусства.

С появлением в близлежащих краях новых русских старо-

верческих поселений за невестами стали ездить «в поль-

шу», что впоследствии привело к сближению материаль-

ной и духовной культуры поляков и каменщиков. Было у

них и общее имя –

кержаки

, которое произошло от зна-

менитого старообрядческого центра на реке Керженец в

Нижегородской губернии и было широко распростране-

но по всей Сибири.

Образ жизни кержаков, закрытый от всего мирско-

го, породил немало необоснованных слухов и легенд о них,

как якобы угрюмых нелюдимых фанатиках. Действительно,

староверы всегда были осторожны в общении с иноверца-

ми, благодаря чему и сумели сохранить свою идентичность.

Живя с богом в сердце, они, в большинстве своем, были ис-

ключительно трудолюбивыми и добросовестными. Чувство

собственного достоинства обязывало полагаться на свои

силы, а простота нравов избавляла от сетований на тяго-

ты крестьянской доли. Их мир был полон ярких красок и

искренних эмоций! Отвергая одежду «еретиков» и называя

ее «дьявольской лóпотю», они носили старинное русское

платье, поэтому даже по внешнему виду в них легко мож-

но было распознать кержаков. Мужики с окладистыми бо-

родами в просторных рубахах длиной до колен, с ножом

за поясом, в высоких мягких сапогах-бутылах… Прирож-

денные охотники, они отличались уверенной пластикой

сильного зверя. Бабы в сложных головных уборах, одетые

бұқтырмалықтар ғана маралдарды өсірумен айналысқан,

мұны олар қытайлықтардан үйреніп және соларға өнімдерін

сатып отырған. Қазірге дейін марал шаруашылығы Шығыс

Қазақстанда жақсы дамуда. XIX ғ. бұқтырмалықтар екі тілді

болған – барлығы жаппай қазақ тілін білген, XX ғ. басын-

да тек еркектер, әйтсе де кейбір кемпірлердің де есінде

қалған. Тасшылар қазақтардан тек тілді ғана емес, сондай-ақ

кейбір шаруашылық тәсілдерін қабылдаған. Мұны, алғашқы

қоныс аударушылар арасында еркектер басым болып,

әйелдердің жетіспеушілігінен кейде қазақ қыздарын алдын

ала шоқындырып, әйелдікке алғандығымен түсіндіруге бо-

лады. Дәстүрдің негізгі қорғаушылары – әйелдер, өздерімен

мал шаруашылығын жүргізудің жеке дағдылары мен сәндік-

қолданбалы өнердің кейбір элементтерін алып келген. Жақын

жатқан өңірлерде жаңа орыс бұрынғы дәстүрлі адамдарының

мекендері пайда болуымен, қалыңдықтың артынан «польшаға»

баратын болды, бұл өз кезегінде поляктар мен тасшылардың

материалды және рухани мәдениетінің жақындауына алып

келді. Олардың кержақтар деген жалпы лақап аттары да болған,

сонымен қатар Нижегородская губерниясындағы Керженец

өзенінде танымал бұрынғы дәстүрлі адамдардың орталығында

пайда болып, Сібірдің барлық жеріне дерлік тараған.

Кержақтардың өмір салты бүкіл дүниеден жабық,

жабырқаңқы адамы жоқ тақуалар туралы көптеген дәлелсіз

сөздер мен аңыздарды тудырған. Шынымен, бұрынғы дәстүрлі

адамдар әрдайым бөтен діндегілермен араласқанда сақ болған,

соған байланысты өздерінің ұқсастықтарын сақтап қалған.

Жүрегінде құдаймен өмір сүре отырып, олардың көпшілігі

еңбекқор және адал болған. Жеке абыройлық сезім өзінің

күшіне сенуге міндеттеді, ал мінезінің қарапайымдылығы ша-

Көнедәстүршілердің белгілері.

Мұражай экспонаттары

Старообрядческие религиозные атрибуты.

Экспонаты музея

Көне Алтай шегені.

Ашық аспан астындағы мұражай экспонаты

Старинный алтайский сруб.

Экспонат музея под открытым небом

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

10. Алтайское Беловодье