Стр. 281 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

281
азақ халқының көрнекті ағартушысы, педа-
гог, фольклоршы, этнограф, жазушы, қоғам
қайраткері, орыс графикасының негізінде
қазақ әліпбиін жасаушы Ыбырай Алтынса-
рин өмірінің соңын Қостанай қаласының
шеті, Тобыл өзенінің оң жақ жағасында өткізді, кейін
сол жерге жерленді. 1960 ж. бейітіне гранит тас (стела)
қойылды, кейінірек күйдірілген қызыл кірпіштен алты
қырлы мазар тұрғызылды.
Ыбырай (Ибраһим) Алтынсарин 1841 ж. 20 қазанда
(2 қарашада) Николаевский уезі (қазіргі Қостанай
облысының Қостанай ауданы) Арақарағай болысының
Жаңбыршы ауылында дүниеге келді. Әкесі Алтынсары
Балғожин 1844 ж. Кенесары Қасымұлының шабуылы
кезінде қайтыс болды. Ыбырай Орта жүздің белгілі биі,
Орынбор шекара комиссияcының қызметіндегі атасы
Балғожа Жаңбыршиннің қолында тәрбиеленді. Оның
замандастарының бірі – титулярлы кеңесші И. Я. Осмо-
ловский былай дейді: «Балғожа би ерекше ақылды, сұңғыла,
терең ойлы және қазақ әдет-ғұрпын өте жақсы білетін, бірақ
шектен тыс намысқой, қарсы сөзге төзбейтін, тәкаппар,
менмен, қыңыр, тіпті кекшіл адам. Ол Орданың бүкіл
шығысындағы ең беделді билердің бірі болып есептеледі,
сондықтан да оның ықпалы өте кошті және қазақтардың
құрметіне бөленген адам. Үкіметке берілгендігін Орынбор
мен Сібір ведомстволары қазақтары арасындағы шартта-
су кезінде ол екі жақтың таласы мен келіспеушілігін көре
тұрып, Сібір ведомствосының қазақтарына қатысты та-
лабынан бас тартып, келісімшартын тездеткендігінен-ақ
айқын көруге болады».
Сонымен, көпке қадірлі Балғожа би Орынбор ше-
кара комиссиясы жанынан қазақ балалары үшін мек-
теп ашылатынын, онда ата-бабалары үкіметке айрықша
Қ а окраине города Костаная, на правом берегу
реки Тобол нашел свое последнее пристани-
ще Ибрай Алтынсарин – выдающийся про-
светитель казахского народа, педагог, фоль-
клорист, этнограф, писатель, общественный
деятель, один из основоположников казахской письменной
литературы и литературного языка, создатель казахского ал-
фавита на основе русской графики. В 1960 г. над его могилой
установлена гранитная стела, позднее – шестигранный мазар
из красного жженого кирпича.
Ибрай (Ибрагим) Алтынсарин родился 20 октя-
бря (2 ноября) 1841 г. в ауле Жанбурчи Аракарагайской
Н
Ыбырай Алтынсаринның мазары.
1960-шы жылдары реконструкцияланған
Мазар Ибрая Алтынсарина. Реконструкция 1960-х годов
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
24. Могила Ибрая Алтынсарина
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
24. Ыбырай Алтынсарин моласы