Стр. 338 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

338
қоныстары кешендерінде де белгілі. Осы бұйымдардың
бұл типіне ұқсастық, батысындағы 1 және 10 Тельман
қонысында бар, сол себепті бұл кешен, сірә, атбасарлық
неолит мәдениетіне жататын болар. Қыштар алдыңғы
жер қабатындағы сияқты өте аз. Осы өндірістің екінші
рет өңделген пластина-тастарының осындағы ерте нео-
лит материалдары кейбір жағынан ұқсастық тауып жатуы,
екеуінің арасында сабақтастық немесе туыстық байланыс
барлығын аңғартады.
3 Шідертінің екінші жер қабатынан шыққан мате-
риалдар, өңірдің кейінгі неолит (б. з. д. V мыңжылдықтың
аяғы – IV мыңжылдықтың бірінші жартысы) өнеркәсібінің
сипатын көрсетеді. Олар: конус тәрізді пластина-тас, бүйірін
және ұшын қырнауыштар, ұзыннан кесетін (тілетін) жалпақ
пластина-тас, бүйір беті мен ұшын жонатын жонғы, ойық
түрдегі тастан жасалған екі жағымен өңдейтін және ұшын
шығару құралы, үш қырлы және жалпақ жоңқалы қырғыштар.
Ұшы шығарылған мұндай ұштықтар 1 Пеньки, 1 Тель-
ман және 1 Шарбақты қоныстарынан да табылды. Бұларға
шикізат ретінде әдетте сұр және күлгін түсті тастақ-балшықты
жыныс және көгілдір реңкті қара сұр түсті кварц-құмдақ пай-
даланылды.
вероятно, относится к атбасарской неолитической культуре.
Керамики, как и в предыдущем слое, очень мало. Некоторое
сходство по характеру вторичной обработки пластин этой
индустрии с материалами ранненеолитического слоя дан-
ного памятника говорит о преемственности или их генети-
ческой связи.
Материалы из слоя 2 стоянки Шидерты 3 отражают
характер поздненеолитических индустрий региона (ко-
нец V – первая половина IV тыс. до н. э.). Они представлены
коническими нуклеусами, боковыми и концевыми скребка-
ми, диагональными резцами на широких массивных пласти-
нах, крупными концевыми скрёблами с боковой вентральной
подтеской, вкладышами с двусторонней обработкой и нако-
нечниками с выемкой в основании из пластин, подтреуголь-
ными и листовидными из отщепов. Подобные наконечники
найдены также на стоянках Пеньки 1, Тельмана 1 и Шарбак-
ты 1. В качестве сырья в них обычно использовалась серая и
розовая кремнисто-глинистая порода и тёмно-серый с голу-
бым оттенком кварцито-песчаник.
Исследование многослойной стоянки Шидерты 3 по-
зволило установить не только последовательность развития
и возраст каменных индустрий эпохи мезолита-энеолита на
территории Северного и Центрального Казахстана, по ана-
Қыш ыдыс. Неолиттік Железинка қорымы. Кейінгі неолит
Керамический сосуд. Железинский неолитический могильник.
Поздний неолит
Қыш ыдыс. Неолиттік Железинка қорымы. Кейінгі неолит
Керамический сосуд. Железинский неолитический могильник.
Поздний неолит
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
29. Солтүстік-Шығыс Қазақстан неолиті