332
Орнамент дошедшей до наших дней керамики указы-
вает на внешние контакты терсекского населения. Для север-
ных памятников Тургайского прогиба характерна связь с вос-
точными и северными соседями по евразийской степи (бо-
тайские, липчинские, аятские древности). Орнамент на сосу-
дах южнотургайских памятников демонстрирует сходство
с земледельческими памятниками Средней Азии.
Хозяйственная деятельность терсекцев и их экономи-
ка реконструируется на основе остеологических коллекций,
т. е. костей животных. Так, среди десятков тысяч определи-
мых костей из поселения Кожай имеются остатки лошади,
быка, кулана, сайги, лося, косули, лисицы, корсака, волка, со-
баки, сурка, хоря и мелких грызунов. Есть кости птиц – ле-
бедя, журавля. Большая часть животных относилась к кате-
гории диких, и их кости появились в результате охотничьей
деятельности. Но кости быка и лошади, составляющие глав-
ную часть коллекций, могли появиться и как следствие охо-
ты, и как следствие развития скотоводства. И вопрос о насту-
плении производящей экономики решается здесь путем вы-
яснения, каким животным – домашним или диким – принад-
лежали найденные кости лошади и быка?
На основании принятых в науке критериев об умень-
шении размеров животных после их доместикации, т. е. одо-
Орта Азияның егіншілікке қатысты ескерткіштерімен
ұқсастық бары білінеді.
Терсектіктердің шаруашылық қызметі мен олардың
экономикасы остеологиялық коллекциялар, яғни жануар-
лар сүйектері негізінде көрінеді. Мәселен, Қожай қонысынан
шыққан ондаған мың сүйектердің арасынан жылқы, си-
ыр, құлан, киік, бұлан, елік, түлкі, қарсақ, қасқыр, ит, суыр,
күзен және басқа да ұсақ жыртқыш сүйектерінің қалдығы
болды. Құстардан аққу, тырна сүйектері кездесті. Жануар-
лар сүйегінің көбі жабайы аңдарға тиесілі болды, олардың
сүйегі аңшылықтың нәтижесінде пайда болған. Алайда
сүйектердің басым бөлігін құрайтын жылқы мен сиырдың
сүйегі аңшылықпен қатар малшылықтың дамығандығын
көрсетеді. Және де бұл жерде өндірісті экономикада қай жа-
нуарлар – үй жануарлары ма әлде аңдар басым болды ма де-
ген сұрақ туады.
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
28. Торғай энеолиті
Түбі тегіс қыш ыдыс. Қожай қонысы.
Біздің заманымызға дейінгі ІІІ мыңжылдық
Сосуд керамический плоскодонный. Поселение Кожай.
III тысячелетие до нашей эры
Сүйір түпті қыш ыдыс. Қожай қонысы.
Біздің заманымызға дейінгі ІІІ мыңжылдық
Сосуд керамический остродонный. Поселение Кожай.
III тысячелетие до нашей эры
I...,322,323,324,325,326,327,328,329,330,331 333,334,335,336,337,338,339,340,341,342,...586