Стр. 323 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

323

Хан моласы қорымы. XVIII ғ. ортасы – XIХ ғ. Жалпы (сол жақта)

және жақыннан түсірілген көріністері

Некрополь Хан Моласы. Середина XVIII–XIX в. Общий вид (слева) и крупный план

От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана

27. Некрополь Хан Моласы

поперечник при основании – сажени три. В вершину по-

лушара воткнуто, по обыкновению, копье, обвешанное раз-

ными лоскутьями, ложками, чашками, конскими хвостами

и узелками с пшеном. При совершении ежегодной триз-

ны копье вынимается, в ямку кладут снеди и мясо, вешают-

ся новые лоскутья, и копье опять ставится на свое место».

К концу XIX в. этот непрочный памятник уже окон-

чательно развалился, и когда казахстанский исследователь

Дербисалы Беркимбаев совершил ознакомительную поезд-

ку в Хан Моласы, то с удивлением обнаружил, что в то время

могилу Абулхаира ограждала только одна сырцовая стена, на

которой имелась плита с неразборчивой надписью, состав-

ленной поврежденными от времени знаками арабского ал-

фавита. На плите рядом с надписью были изображены топор,

шашка (сабля?) и кинжал.

Единственной достопримечательностью ханской

могилы в то время по-прежнему оставалось большое вет-

Н. П. Рычковтың сөзі бойынша «ханның аяқ жағынан

өсіп шыққан ақ талдың бұтақтары зираттың шығыс бөлігін

жауып тұр. Кенеттен өскен ақ талға қарап, ханның қасиетін

дәлелдеудің қажеті жоқ. Қырғыздардың бәрі оның зираты-

на құрметпен қарап, оған түрлі ғажайыптарды теліп қояды.

Жалпы еске алу күндерінде қырғыздар топ-тобымен келіп,

құлшылық жасап, құрбандық шалады және өз киімдері мен

шаштарынан жұлып алып сол жердегі ақ талға байлап кетеді.

Ол кейінгі он жылдықтарда саман кірпіштердің

әлсіздігінен хан кесенесін оның немере мен шөберелері

бірнеше рет қайта жөндеген болуы керек, өйткені 1835 ж.

князь Д. А. Эристовтың «Энциклопедиялық лексиконында»

оның сыртқы пішіні, Н. П. Рычков айтқандай, бір камералы

құрылыстан өзгеше. Осы князьдың айтуы бойынша, кірпіштен

салынған кесене «сұр кірпішті», «төбесі жалпақтанып кел-

ген конус тәрізді жарты шармен жабылған. Биіктігі төрт ар-

шын, көлденеңі – үш сажын. Жарты шардың төбесіне най-