Стр. 335 - От Алтая до Каспия. ТОМ 1

335
олтүстік-Шығыс Қазақстандағы неолит дәуірі-
нің ескерткіштері туралы алғашқы мәліметтер
өткен ғасырдың 20-шы жж. аяғында Баянауыл
ауылымаңындағыЖасыбай көлініңжағасында
П. Л. Драверт жүргізген археологиялық зерт-
теу жұмыс-тарының нәтижесінде алынды. Одан бұрын, 1916 ж.
Павлодар уезінің аумағынан Орыс географиялық қоғамы-
ның Батыс-Сібір мұражай қорына А. С. Сорокин Павлодардан
150 км жердегі Шарбақты көлінің жағасынан жинап алған
тас құралдар жиынтығын жіберген болатын. 1950 жж. орта-
сында Железинка ауылының тұрғындары тосыннан тапқан
жерлеу орны алғашқы неолиттік жерлеу материалдарын
көрсетті. Ертіс-Қарағанды каналын салу кезінде оның жолы
мен Шідерті өзенінің орта сағасы бойында бір топ қоныстар
анықталған болатын. Соларды зерттеу нәтижесінде А. Г. Медо-
ев Ертістің сол жағасының маңында микролиттер мәдениеті
мен қарасор мәдениеті болған деген жорамалдар жасады.
1970 ж. алғаш рет неолит пен энеолит дәуірлеріндегі
1–2 Пеньки қоныстарын қазу жұмыстары жүргізіліп, қыш-
тары жағынан Железинка археологиялық олжаларына
жақын материалдар алынған болатын. Неолит-энеолит ма-
териалдарын 1976 ж. палеонтолог Л. Л. Гайдученко Павло-
дардан оңтүстікке қарай 60 км жердегі Тілектес ауылының
маңайынан жинап алған болатын. Ескі Екібастұздың тас
дәуіріндегі қоныс-шеберханалар мен елдімекендерді, сондай-
ақ Ертіс маңындағы басқа да ескерткіштерді жүйелі түрде
зерттеу жұмыстарын Павлодар археологиялық экспедиция-
сы В. К. Мерцтің басшылығымен 1980-ші жж. аяғында жүзеге
асырды.
Бүгінге дейін бұл өңірде неолит дәуірінің жүзге
тарта қоныстары мен тұрақтары тіркелді. Негізінен бұл
ескерткіштер – тазартылған мәдени қабаттан табылды.
Неолиттік материалдары тыңғылықты зерттелген 3 Шідерті-
С ервые сведения о неолитических памятниках
Северо-Восточного Казахстана получены в
конце 20-х гг. прошлого века в результате
сборов подъёмного материала, проведённых
П. Л. Дравертом на берегу озера Жасыбай в
окрестностях села Баянаул. Ещё раньше, в 1916 г., с терри-
тории Павлодарского уезда в фонды Музея Западно-Сибир-
ского отдела РГО от А. С. Сорокина была передана коллекция
каменных орудий эпохи неолита, собранная им на берегу
озера Шарбакты, в 150 км к югу от Павлодара. В середине
1950-х гг. жителями села Железинка случайно обнаружен
могильник, давший впервые материалы неолитических за-
хоронений. В период строительства канала Иртыш-Караган-
да вдоль его трассы и среднего течения реки Шидерты были
выявлены группы стоянок, по результатам изучения которых
А. Г. Медоев высказал предположение о существовании в ле-
вобережном Прииртышье культуры микролитов и карасор-
ской культуры.
В 1970 г. впервые проводятся раскопки стоянок эпохи
неолита и энеолита Пеньки 1–2, где были получены материа-
лы, близкие по керамике железинским находкам. Материалы
неолита-энеолита были собраны в 1976 г. палеонтологом Л.
Л. Гайдученко у села Телектес, в 60 км к югу от Павлодара.
Систематическое изучение стоянок-мастерских и поселений
каменного века Старого Экибастуза, а также других памят-
ников Прииртышья осуществляется с конца 1980-х гг. Пав-
лодарской археологической экспедицией под руководством
В. К. Мерца.
Всего на территории региона к настоящему време-
ни зафиксировано около ста стоянок и местонахождений
эпохи неолита, большинство из которых еще не изучено; в
основном это памятники с развеянным культурным слоем.
Неолитические материалы лучше представлены на хорошо
П
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
29. Неолит Северо-Восточного Казахстана
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
29. Солтүстік-Шығыс Қазақстан неолиті