Стр. 392 - ТОМ2

392
Сарай кешені. VI–VII ғасырлар. Орталық бөлме
Дворцовый комплекс. VI–VII века. Центральное помещение
Сарай кешені. VI–VII ғасырлар. Кіреберіс
Дворцовый комплекс. VI–VII века. Входной тамбур
істелген бірнеше моншақ секілді тағы да бірқатар заттар
табылды.
А Луговой қорғанын қазу барысында ондағы құрылыс
VI–VIII ғғ. салынғанын, кейін оның жоспары өзгергенін, сол
қалпында ол Х ғ. дейін пайдаланылғанын көрсететін мате-
риалдар алынды.
Г Луговой төбешігін қазғанда археология ғылымы үшін
тағы бір құнды материал шықты. Мұнда орталық жоспар-
мен салынған тұрғын үй құрылысы болғанын анықтаудың
сәті түсті. Құрылыс техникасы, қыш жәдігерлері бойынша
айтқанда, оларға ұқсас үлгілер Оңтүстік Қазақстан, Жетісу
және Орта Азия қалаларында VII–ХII ғғ. болған. Оның
уақытын осы жерлерден табылған Қарахан кезеңінің тиын-
дары дәлелдей түседі.
Шу аңғарында осыған ұқсас құрылыстар кеңінен
таралған. Ақтөбеден қазылған Краснореченский, Боранды
қалашығында тұрғын үй мен шаруашылық құрылыстарының
ауланы қоршай, жапсарлас салынған. Үй қабырғалары
өрнектеліп сыланған, әдемі түспен боялып, ауланың еденіне
күйдірілген кірпіш төсеген, үйге дөңгелек терезе орнатып,
түрлі-түсті шыныдан әйнек салған. Терезе жақтауларына
бедерлі өрнектері бар күйдірілген кірпіштер пайдаланылған.
Соның бірі – гүл тістеген арыстан бейнесі.
Қала көпестері мен ірі жер иелерінің және лауазымды
адамдардың үйлерін аумағы, бөлмелерінің саны, интерьеріне
қарай ажыратуға болады. Қатардағы қолөнершілердің үйлері
әлдеқайда қарапайым келеді.
Краснореченский қалашығындағы бай үйлердің
арасында орталық үйіндінің оңтүстігінде жатқан үлкен
чатую» планировку, характерную для раннесредневековых
замков Средней Азии и Казахстана. Это был замок, пережив-
ший два строительных периода и состоявший из семи по-
мещений. Архитектура и техника его также характерна для
этого региона. Аналогичные комплексы построек были най-
дены в Ташкентском оазисе, Согде, пригороде Пенджикента.
Наиболее близок луговскому был замок на Краснореченском
городище. Он имел строгий план, узкие (6 × 2 м) комнаты.
Во дворе кроме хозяйственных построек помещалось еще и
семейное кладбище.
Для комплекса керамики, относящегося к первому
периоду существования замка, характерно преобладание
лепной посуды. Станковая же посуда представлена сосудами
хозяйственного назначения.
В комплексе керамики второго периода жизни зам-
ка преобладает посуда, сделанная на круге. Из станковой на
первом месте по количеству стоят столовые и хозяйственные
кувшины. Однако орнаментика их видоизменяется: появля-
ется орнамент, нанесенный оттисками штампа.
Лепная посуда представлена в основном котлами и
большими хумами. По-прежнему много лепных крышек.
Меняется характер их украшений: теперь внешняя поверх-
ность сплошь покрывается орнаментом, не оставляя сво-
бодного места. Из других находок заслуживает упоминания
железный топорик-тесло, точильный брусок, прямоугольные
бронзовые пряжки с подвижным язычком, несколько бусин
желтого стекла.
В ходе раскопок замка Луговое А получен материал,
позволяющий заключить, что он был построен в VI–VIII вв.,
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындары атласы
1. Кенді Алтай
ның атласы
84. Құлан қалашығы