Стр. 68 - ТОМ2

68 Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
58. Ешкіөлмес кешені
Ешкіөлмес. Жануарлар мен ту ұстаған салт аттының бейнесі.
Қола дәуірі, ортағасырлар
Ешкиольмес. Изображения животных и всадника со знаменем.
Эпоха бронзы, средневековье
Ешкіөлмес. Ерте темір дәуірі және ортағасырдың бейнелері
Ешкиольмес. Изображения раннего железного века и средневековья
Ешкіөлмес. Садақшы бейнесі. Ортағасырлар
Ешкиольмес. Изображение лучника. Средневековье
өнерінде салт атпен жүру тақырыбы біртіндеп орнығып келе
жатқаны көрінеді.
Көшпенділердің жартасқа сурет салу өнеріндегі
батырлық тақырып ортағасырлық петроглифтерде барын-
ша толық ашылады, олардың ішінен көне түркі дәуірінің
(VI–VIII ғғ.) және кейініректегі IX–XII ғғ. жататын бейне-
лер ерекшеленіп көрінеді. Жартастағы суреттер мазмұнын
ат жарыстары мен жаяу атқыштар соғысы, көшпенді өмір
сюжеттері, сондай-ақ аңшылық көріністері, оның ішінде
көшпенділердің б. з. д. І мыңжылдықтағы әскери қоғамында
ерекше маңызды болған ұжымдық қаумалап ұстау көріністері
сипаттайды. Ешкіөлместің ортағасырлардағы тасқа сурет са-
лу стилін оны осы дәуірдің жартаста сурет салу өнері берілген
Жетісудың басқа ескерткіштері арасында айырықша етіп
көрсететін реализм мен экспрессия ерекшелейді.
Жаңа дәуірдің және қазіргі заманның суреттері
петроглифтердің салыстырмалы түрде шағын ғана тобын
құрайды. Олардың ішінде үлкен қызығушылық тудыратын-
дары – XVII–XVIII ғғ. жоңғарлар үстемдік еткен кезеңдегі
бейнелер мен жазулар, сондай-ақ XIX–ХХ ғғ. басындағы
қазақ халық суреттері мен жазулары. Олардың репертуары
салт аттылардың, үй жануарлары мен жабайы аңдардың
бейнелері, сонымен қатар аң аулау көріністерінде оқ-дәрі
қарулармен бірге жебе мен садақ арқылы көрінеді, киіз
үйлер мен ру таңбаларының бейнелері сирек кездеседі.
Көксу алабында археологиялық ландшафты
қалыптасуының соңғы кезеңі кеңестік кезеңмен байланысты,
мые в особой изобразительной манере «звериного стиля»; да-
же в сценах охоты антропоморфные изображения составля-
ют второй план композиций. Одной из причин глубоких пе-
ремен в идейном содержании изобразительного творчества
явилось, возможно, возрастание общественной роли охоты
в эпоху становления кочевого скотоводства, сопровождав-
шееся отвоеванием экологической ниши у дикой природы.
В это же время в наскальном искусстве возникает и посте-
пенно утверждается тема всадничества.