Стр. 160 - ТОМ2

160
ағаш бұтағына киімдерінің қиықтарын байлайды, тастың
үстіне малдың сүйектері мен бас сүйегін қояды, олардың
қалдықтары осы күнге дейін кездеседі».
1757 ж. Жоңғар хандығын Қытай әскері талқандаған
соң Кеген мен Қарқара аңғарларын қырғыз тайпалары
мен Іле өзенінің сол жақ жағалауындағы тау етектерін
қоныстаған Ұлы жүз қазақтары қайта иеленді. 1856 ж.
Ш. Ш. Уәлиханов полковник М. М. Хоментовский басқарған
әскери-топографиялық экспедициясымен Қарқарадан
Ыстықкөлдің шығыс жағалауына дейін бірге жүріп, алғаш
рет «Манас» эпосын «қырғыз жыршысының айтуы бойын-
ша» жазып алды және қырғыздардың боғу руының та-
рихи аңыздарын жинады. 1862 ж. В. В. Радлов Қарқара
өзенінің жағасында қырғыздың халық поэзиясын, олардың
тілін, әдет-ғұрыптарын зерттеуді одан әрі жалғастырды.
Сол кездегі қытай иелігінің шегіндегі Кеген және Текес
тау биігінде жоңғарлардың қалдықтары – элеттер әлі де
тұрып жатты. 1864 ж. қысында Құлжада болған Қытайға
С разгромом Джунгарского ханства китайскими вой-
сками в 1757 г. долины Кегена и Каркары были вновь заня-
ты кыргызскими племенами, делившими здесь летние паст-
бища с казахами Старшего жуза, расселявшимися в пред-
горных долинах левого берега Или. В 1856 г. Ч. Ч. Валиха-
нов, пройдя вместе с военно-топографической экспедици-
ей полковника М. М. Хоментовского от Каркары до восточ-
ного берега Иссык-Куля, впервые записал «со слов киргиз-
ского рапсода» одну из песен эпоса «Манас» и собрал сре-
ди кыргызов рода богу исторические предания. На берегах
Каркары в 1862 г. В. В. Радлов продолжил изучение народ-
ной поэзии кыргызов, их языка, обычаев и нравов. В пре-
делах тогдашних китайских владений в верховьях Кегена
и Текеса еще обитали остатки джунгаров – элеты. Путеше-
ствуя в 1859 г. по Кегену, А. Голубев кратко описал арасан:
«Из невысокой горы вытекает холодный ключ… Говорят, что
этот ключ имеет целебное свойство, и калмыки ездят сю-
да лечиться; около ключа, на скалах, высечены надписи: ве-
Албан билері Жайнақ (ортада), Адамқұл (оң жақта) және Тезек
сұлтанның тілмашы. П. М. Кошаровтың суреті. 1857 жыл
Бии албанов Жайнак (в центре), Адамкул (справа) и толмач
султана Тезека. Рисунок П. М. Кошарова. 1857 год
Қарқара өзенінің жоғарғы ағысы. Н. Г. Хлудовтың акварелі.
1886 жыл
Верховья реки Каркары. Акварель Н. Г. Хлудова. 1886 год
Алтайдан Каспийге дейін. Қазақстанның табиғи, тарихи және мәдени ескерткіштері мен көрнекті орындарының атласы
66. Кеген арасаны