Стр. 161 - ТОМ2

161
қарсы көтеріліс кезінде қырғыз боғу және сарыбағыштар
қазақтардың албан тайпасының сегізсары руымен бірігіп,
оларға шабуыл жасап, Текестің басында қалмақ пұтханасын
талан-таражға салды, құдайларының мүсіндері тұратын
жер мен ламалардың үйлерін талқандады, ал өздерін жой-
ып жіберді. 1870 ж. албандар мен қырғыздар қалмақтарды
Қарқара мен Текестің бас жағындағы қоныстарынан
біржолата ығыстырып шығарды, сонымен ламалықтардың
Кеген арасаны жартастардың жанындағы табынуы, сірә,
тоқталғанға ұқсайды.
Тянь-Шань бойымен өтетін орыс-қытай шекарасы
бекітілгеннен кейін Жетісу облысының әкімшілік-аумақтық
құрылысы 1882 ж. өзгеріске түсті, бұған дейін қырғыздар
иеленіп келген Кеген, Қарқара, Текес түгелімен Жаркент
уезіне қарайтын көшпенді қазақ албандарға өтті. Шама-
сы, осы кезеңге қарай ішкі шекараны ажыратып бөлу, жақсы
қыстаулар үшін албандар, қырғыздар, қалмақтар арасындағы
ұзаққа созылған күрестер соңында Н. Н. Пантусовтың
фотосуретіне іліккен Кеген арасаны жартасындағы таңба
алжан-аламандарға тиеселі болды. Жаңа жерлерге ие болған
қазақ малшылар да Кеген аңғарындағы емдік бұлақты қасиет
тұтты және бұл өлкені бұрын мекен еткен көшпенділердің ара-
сан туралы кейбір түсініктерін өз аңыздарында сақтап қалды.
роятно, какое-нибудь изречение из буддийских священных
книг». Во время антикитайского восстания в Кульдже зимой
1864 г. кыргызы богу и сарыбагыши вместе с казахами рода
сегиз-сары племени албан совершили набег и разграбили
в верховьях Текеса калмыцкий монастырь, разрушили ку-
мирню и дома лам, а обитателей его истребили. В 1870-е гг.
албаны и кыргызы окончательно вытеснили калмыков с их
кочевок в верховьях Каркары и Текеса, и поклонение лама-
истов у скал Кегенского арасана, вероятно, прекратилось.
После утверждения российско-китайской границы
по Тянь-Шаню административно-территориальное устрой-
ство Семиреченской области претерпело в 1882 г. изме-
нения, и земли по рекам Кеген, Каркара и Текес, занятые
прежде кыргызами, полностью отошли к кочевьям казахов-
албанов Джаркентского уезда. По-видимому, ко времени
этого внутреннего размежевания и длительной борьбы за
лучшие зимовки между родами албанов, кыргызами и кал-
мыками относится тамга алжан/аламан на скалах Кегенско-
го арасана, зафиксированная на фотоснимке Н. Н. Пантусо-
ва. Освоившись на новых землях, казахи-скотоводы долины
Кегена также оценили благодать целебного источника, со-
хранив в своих преданиях отголоски некоторых представ-
лений об арасане прежних кочевых обитателей края.
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
66. Кегенский арасан