Стр. 117 - ТОМ2

117
От Алтая до Каспия. Атлас памятников и достопримечательностей природы, истории и культуры Казахстана
63. Мемориальный комплекс Чокана Валиханова «Алтынемель»
жақта, Қоян Құз стансасынан 5 верст жерде, тіпті жолдан да
көрінеді. Мола биік жерде орналасқан және қазақтың көптеген
арықтармен кескіленген жыртылған жерлерімен қоршалған,
сондықтан оған тек салт атпен ғана жетуге болады. Шоқанның
зираты көптеген сұлтан қабірлерімен бірге тұр және қазіргі
уақытта бұзылған, ешқашан жөндеу көрмеген. Шоқан
зиратындағы ескерткіш күйдірілген кірпіштен жасалған
төрт бағанадан тұрады, оларда күмбездер орналасқан, қазір
күмбездің елесі де жоқ, ол жойылған. Құрылыстың ұзындығы
7½ аршын, ені 6 аршын, биіктігі 4 аршын. Шоқан зиратының
үстіне шаршылы биікте ақ мәрмәрдан тақта қойылған, он-
да: “Мұнда 1865 ж. дүниеден өткен штабс-ротмистр Шоқан
Шыңғысұлы Уәлихановтың мәйіті жатыр, түркістан генерал-
губернаторы генерал-адъютант фон-Кауфманның қалауымен
Уәлихановтың ғалым ретінде сіңірген еңбегі үшін 1881 жылы
бұл ескерткішті генерал-лейтенант Колпаковский қойды”, –
деген жазу бар. Бұл жазбамен бірге оның қырғыз (қазақ – ред.)
түріндегі аудармасы тұр...»
киргизскими пашнями, пересеченными множеством арыков,
почему добраться к ней можно только верхом. Могила Чока-
на находится среди множества других султанских могил и в
настоящее время совершенно разрушается, не будучи никог-
да ремонтирована. Памятник над могилой Чокана состоит из
четырех столбов, сделанных из жженого кирпича, на кото-
рых основался купол; теперь купола нет и признаков, он раз-
рушился и свалился. Длина сооружения этого 7½ аршин, ши-
рина 6 аршинов, высота 4 аршина. Над могилой Чокана поло-
жена на квадратной возвышенности плита белого мрамора,
на которой надпись “Здесь покоится прах штаб-ротмистра
Чокана Чингисовича Валиханова, скончавшегося в 1865 г.
по желанию туркестанского генерал-губернатора генерал-
адъютанта фон-Кауфмана 1-го во внимание ученых заслуг
Валиханова положен сей памятник генерал-лейтенантом
Колпаковским в 1881 году”. Рядом с сею надписью имеется
перевод ее по-киргизски…»
«Шоқан Уалиханов бейіті» Н. Н. Пантусов мақаласының қолжазбасы. 1898 жыл
Рукопись статьи Н. Н. Пантусова «Могила Чокана Валиханова». 1898 год